İngiltere’nin “AUKUS” anlaşması nedir?

ABD, İngiltere ve Avustralya liderleri, AUKUS adı altında yeni bir güvenlik iş birliği kurulduğunu ve bu kapsamda ABD ile İngiltere’nin Avustralya ile nükleer enerjili denizaltı teknolojisini paylaşacağını duyurdu.

ABD, İngiltere ve Avustralya‘nın Hint Okyanusuyla Pasifik Okyanusu arasındaki geniş coğrafyada güvenliği sağlamak için oluşturduğu üçlü işbirliği mekanizması bölgedeki müttefiklerin onayını alırken Çin‘de öfke yarattı.

İşbirliği kapsamında Avustralya nükleer tahrike sahip denizaltı alacak ve ABD ile İngiltere nükleer denizaltı işletebilmesi için Avustralya’ya gerekli teknoloji ve imkanları sağlayacak.

ABD ve yakın ülkeler, Çin’in artan gücü ve nüfuzuna karşı koymanın yollarını arıyorlar. Çin’in artan askeri gücü, Tayvan üzerinde yarattığı baskı ve Güney Çin Denizi’nde konuşlandırdığı güçler ABD’nin müttefikleri için sorun yaratıyor.

İnternet üzerinden yapılan törende liderler, Avustralya’nın bu imkanları nükleer silahlanma için kullanmayacağını, sadece tahrik sistemleri için nükleer gücün kullanılacağının altını çizdi.

ABD Başkanı Joe Biden “Hem bölgedeki mevcut durumu hem de bu durumun gelebileceği noktayı ele alabilmemiz gerekiyor ABD, İngiltere ve Avustralya’nın hatta bütün dünyanın bu bölgenin gelecekte özgür ve açık olmasına ihtiyacı var” dedi.

Liderler açıklamalarında açıkça Çin’den bahsetmedi. Açıklama öncesinde basına bilgi veren Biden yönetimi yetkilileri işbirliğinin Çin’e karşı yapılmadığını ifade etti.

Çin öfkeli

Ancak Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Zhao Lijian “ABD, İngiltere ve Avustralya bölgedeki barış ve istikrarı son derece tehdit ediyor, silahlanma yarışını kızıştırıyor ve uluslararası nükleer silahlanmaya karşı yürütülen çabalara zarar veriyor” dedi.

Beijing’deki haftalık basın toplantısında konuşan Zhao, ülkelerin üçüncü ülkeleri hedef alan işbirlikleri kurmamaları gerektiğinin altını çizerek, “Çin bu durumun nasıl geliştiğini çok yakından izleyecek” dedi.

Morrison denizaltıların Adelaide eyaletinde ABD ve İngiltere’nin yakın işbirliği ile üretileceğini, ülkesinin de nükleer silahların yayılmasını önleme yükümlülüklerini yerine getireceğini belirtti.

İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace, AUKUS olarak adlandırılan yeni savunma ve denizaltı anlaşmasının Batı ve Çin arasında bir soğuk savaş olacağı anlamına gelmediğini söyledi.

Times Radio’nun bunun Soğuk Savaş’ın bir parçası olup olmadığının sorulması üzerine Wallace “Hayır öyle değil, bence Soğuk Savaş tabiri eskimiş bir tabir” dedi.

Wallace “Bu Çin’e bir mesaj göndermek için yapılmış bir şey değil” dedi.

Fransa da tepki gösterdi

Paris yönetimi, Avustralya’yla denizaltı üretmek için imzaladıkları anlaşmanın ABD kararıyla kenara atılmasının, müttefiklik ilişkisine uymadığını vurguladı. Açıklamada iki ülkenin Hint-Pasifik bölgesinde ortak zorluklarla karşı karşıya olduklarının da altı çizildi. Fransa Dışişleri ve Savunma Bakanlıkları da Avustralya’yı, imzalanan bir anlaşmadan dönmesi nedeniyle, işbirliği ruhuna aykırı hareket etmekle suçladı.